Budynek starej szkoły w Paszczynie
Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego zamianowało w drodze konkursu od 1 sierpnia 1928 roku Józefa Dobrowolskiego stałym kierownikiem tutejszej szkoły 3 klasowej(…).
Rok 1929.
W miesiącach wakacyjnych były 2 turnusy kolonii letniej dzieci z okolicy miasta Bytomia. Każdy turnus liczył po 30 dziewcząt(…).
W roku 1932 dotknęła i tutejszą szkołę redukcja sił nauczycielskich, przeprowadzono w całej Polsce przez władze szkolne ze względów oszczędnościowych w państwowym budżecie szkolnym przez obcięcie jednego etatu(…).
Na wiosnę 1933 roku - święto sadzenia drzewek owocowych - na terenie szkolnym posadzono około 1000 dziczków w szkółce.
Po uszlachetnieniu i pielęgnowaniu przez Koło Młodzieży mają te drzewka służyć do obsadzania nimi dróg w Paszczynie(…).
14 sierpnia 1938 roku odbyto w szkole uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej poprzednika, wielce zasłużonego Dyrektora ś.p. Jana Piątka, który od nominacji na nauczyciela pracował 51 lat w tutejszej gminie i wychował trzy pokolenia(…).
Staraniem kierownika szkoły kupiono i zainstalowano głośnik radiowy w klasie na parterze i połączono z radioodbiornikiem w pokoju kierownika. Od tego czas słuchała tutejsza młodzież szkoły, audycji radiowych dla niej(…).
Rok 1939, był to rok urodzaju wszelkich płodów rolnych i rok rozpoczęcia przez Niemcy A. Hitlera 2-giej wojny światowej(…).
Rok 1940. Okupacja niemiecka - Godło Państwa Polskiego, portrety Prezydenta musiano ze ścian usunąć(…). Nauka historii polskiej zakazana przez okupanta(…). Dnia 22 czerwca 1941 roku rozpoczęcie wojny niemiecko-sowieckiej. W lipcu kwaterowało w szkole wojsko niemieckie(…). W listopadzie zaczęto budować na terenie Paszczyny (Kmiecie) obóz dla jeńców wojennych, których tu przepędzono - otoczono drutami kolczastymi i trzymano pod gołym niebem na zime, deszczu, śniegu i o głodzie. Jeńców tych przeważnie cywilnych było około 4000. Do szkoły dolatywały nieustanne jęki, krzyki przerywane co chwilę wystrzałami z karabinów. Po kilkunastu tygodniach pozostało z nich zaledwie sto kilkadziesiąt, reszta wyginęła z głodu, zimna i kul. Z czasem wybudowano baraki - zwłoki ludzkie zakopywano do dołów, później wybudowano na Królowej Górze piec (krematorium), gdzie palono zwłoki (..).
Rok 1942. Szkolne władze okupacyjne usunęły naukę geografii Polski z programów nauki(…). Do szkoły przybywa coraz więcej dzieci wysiedlonych z rodzicami, z różnych stron Polski(…).
Rok 1943. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa (taka nazwa kraju wykrojonego z Polski) wprowadzają władze okupacyjne dwujęzyczność - więc i w druku i formularzach szkolnych - język niemiecki i polski(…). 7-my rok nauki obowiązkowej dzieci zniesiono. W gromadzie wyłonił się Komitet elektryfikacji Paszczyny. Tak Komitet jak i Zarząd Gminy zrealizowały inicjatywę kierownika J.Dobrowolskiego i przeprowadzono elektryczną instalację zewnętrzną w klasach, a wewnętrzną w mieszkaniu kierownika szkoły.
Rok 1944. Brak opału spowodował wakacje zimowe. Na wiosnę wojsko niemieckie zajęło budynek szkolny prócz mieszkania kierownika szkoły. Nauki było mało. Tylko w jednej klasie budynku prowadzono naukę na kilka zmian(…). 20 sierpnia w niedzielę od godz.8 do 10-tej trwał ogień artylerii, przechodzący często w huraganowy - szkoła drżała i trzęsła się od tego - lecz pozostała w całości, bez uszkodzeń(…).
W nocy z 21 na 22 sierpnia opuścił okupant Paszczynę i Dębicę - wyparty przez wojska sowieckie. 24 sierpnia po południu wróciłem do szkoły. Szkoła była pusta - drzwi od piwnicy i strychu odbite - wartościowe rzeczy z ubrania i pościeli splądrowane, skradzione - akta szkolne i osobiste, książki itp. Porozrzucane, zdeptane, kilka arkuszy kroniki znalazłem po kilku dniach przypadkowo w brzegach, za stodołą. Wszystkie papiery, akta szkolne, osobiste pozbierałem - kronikę musiałem przepisać i uzupełnić co mogłem.
We wrześniu kwaterował w szkole sowiecki pułk lotniczy. Po opróżnieniu szkoły, oczyszczeniu i przygotowaniu rozpocząłem naukę 11 października nabożeństwem w kaplicy na Kmieciach. Na naukę zapisało się 227 dzieci. Grono nauczycielskie liczyło 6 osób(…). Szkoła posiadała sprzęty szkolne: ławki, szafy, stoliki, katedry - część tych sprzętów zająłem po okupacyjnej szkole rolniczej, mieszczącej się w Domu Ludowym.
Rok 1945.
Front wojenny trwający na zachód od Dębicy 5 miesięcy został złamany. Niemcy zostali w końcu przez Armię Czerwoną i Wojsko Polskie z całej Polski wyparci. Rząd Polski przenosi się z Lublina do zniszczonej Warszawy, którą postanowiono odbudować. W szkole zaczęło dzieci ubywać, zamiejscowe odchodziły - przy końcu roku szkolnego 1944/45 pozostało 163 dzieci - z grona nauczycielskiego pozostało czworo.
Podczas wakacji przydzielił Inspektor Szkolny i Zarząd Oddziału Pow. ZNP w Dębicy tutejszemu kierownikowi szkoły bale z odzieżą i obuwiem z Towarzystwa Międzynarodowego UNRA do rozdziału, osobno balę dla dzieci szkół w gminie tutejszej, a osobną dla nauczycielstwa. Kierownik szkoły, Dobrowolski przyniósł balę do tutejszej szkoły, powołał Komisję, która pod jego przewodnictwem otworzyła balę i dokonała rozdziału odzieży i obuwia.
Rok 1946.
Po wojnie występuje coraz wyraźniej pocieszający objaw-rodzice chętnie zapisują dzieci do wyższych klas (V, VI, VII) i przysyłają je regularnie na naukę. Dzieci uczą się i sprawują dobrze - szkoła stoi na dość wysokim poziomie, tak wychowawczym jak i naukowym.
Rozpoczęto w roku 1943 elektryfikację szkoły dokończono wreszcie w roku 1946 i dnia 18 kwietnia tego roku zabłysło światło elektryczne w całej szkole.
Domy w dawnej Paszczynie
